Bóng ma của chiến tranh thương mại lại tái xuất, nền kinh tế toàn cầu và thị trường tiền điện tử đối mặt với những thách thức mới

Gần một thế kỷ trước, Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 đã gây ra tổn thương nghiêm trọng cho nền kinh tế toàn cầu. Cuộc chiến thuế quan với cái cớ "bảo vệ ngành công nghiệp trong nước" cuối cùng đã dẫn đến sự thu hẹp thảm khốc của thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm phạm vi và mức độ ảnh hưởng của Đại khủng hoảng. Đến tận ngày nay, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại vẫn còn ám ảnh.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố sẽ nâng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 125%, thị trường toàn cầu lại một lần nữa cảm nhận được cái lạnh quen thuộc. Bộ Thương mại Trung Quốc nhanh chóng phản ứng, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi "trò chơi số thuế", Trung Quốc sẽ "không để ý" và giữ quyền phản công thêm. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm ngừng thuế trong 90 ngày" cho 75 quốc gia, giảm tỷ lệ thuế chung xuống 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng rủi ro về việc tách rời kinh tế giữa Trung Quốc và Mỹ, mà còn đặt ra những thách thức mới cho thị trường tiền điện tử - chiến trường mới của dòng vốn toàn cầu.

Cảnh báo lịch sử

Bài học từ Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley thập niên 1930 đáng để suy ngẫm. Vào thời điểm đó, các quốc gia rơi vào vòng xoáy thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Chính sách thương mại này, được coi là một trong những chính sách phá hoại nhất của thế kỷ 20, đã cảnh báo các nhà ra quyết định hiện đại: Chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa bao giờ là giải pháp tốt cho những khó khăn về kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua đạo luật này, nâng trung bình thuế nhập khẩu lên mức cao lịch sử 59%. Mặc dù ý định là để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại Khủng Hoảng, nhưng lại gây ra phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính trên toàn cầu nhanh chóng có hành động trả đũa, dẫn đến quy mô thương mại quốc tế co lại gần hai phần ba trong khoảng thời gian 1929-1934, giá trị xuất khẩu của Hoa Kỳ giảm mạnh 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu càng tồi tệ hơn. Chính sách này không những không cứu được nền kinh tế Hoa Kỳ, mà còn làm trầm trọng thêm và kéo dài cuộc Đại Khủng Hoảng, phơi bày những thiếu sót chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương xây dựng hàng rào thương mại cao chắc chắn sẽ dẫn đến "hiệu ứng boomerang". Ảnh hưởng sâu xa hơn là đạo luật này đã phá hoại nền tảng hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích tinh thần dân tộc kinh tế, gieo mầm cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

Chiến lược thương mại của kỷ nguyên mới

Cuộc chiến thuế quan năm 2025 khác với năm 1930. Hoa Kỳ đang cố gắng định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực lớn lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời làm dịu mối quan hệ với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và tan rã" này có vẻ khôn ngoan, nhưng thực chất ẩn chứa rủi ro. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc không còn là quốc gia yếu thế trong thương mại như những năm 1930. Đối mặt với thông báo tăng thuế của Hoa Kỳ, Trung Quốc không lập tức thực hiện trả đũa tương đương, mà giữ thái độ "không quan tâm" và xử lý lạnh nhạt, đồng thời tăng tốc triển khai kế hoạch "giảm thiểu đô la Mỹ". Sự kiên định chiến lược này khiến thị trường nhận ra rằng, cuộc chiến thương mại mới có thể không biến thành một cuộc hỗn chiến toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Thị trường tiền điện tử có phản ứng nhạy cảm

Chính sách thuế quan của chính phủ Mỹ đã gây ra những biến động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, thị trường tiền điện tử cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Bitcoin đã giảm từ 83,500 đô la xuống 74,500 đô la, Ethereum giảm nhiều hơn, từ 1,800 đô la xuống 1,380 đô la, tổng giá trị thị trường của các loại tiền điện tử khác đã giảm hơn 40%. Tính thanh khoản của thị trường đã giảm đáng kể, dòng tiền vào Bitcoin hàng tháng đã giảm mạnh từ đỉnh 100 tỷ đô la xuống còn 6 tỷ đô la, Ethereum đã chuyển sang dòng ra ròng 6 tỷ đô la. Mặc dù đã xuất hiện đợt "bán tháo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng khi giá giảm xuống, mức thua lỗ dần thu hẹp lại, cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể sắp cạn kiệt.

Xét về mặt kỹ thuật, 93.000 đô la trở thành mức kháng cự quan trọng để Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, khoảng 65.000-71.000 đô la là khu vực hỗ trợ chính mà phe bò phải giữ vững. Thị trường hiện đã bước vào giai đoạn quan trọng, nếu phá vỡ mức hỗ trợ sẽ khiến hầu hết các nhà đầu tư rơi vào thua lỗ, có thể dẫn đến sự điều chỉnh mạnh mẽ hơn của thị trường. Nhìn chung, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế lần này đã gây ra cú sốc rộng rãi, liệu thị trường có thể ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào xu hướng chính sách tiếp theo và tình hình dòng vốn hồi phục.

Kết luận

Thị trường tiền điện tử trong cuộc chơi này vừa là người chịu đựng thụ động, vừa là biến số chủ động. Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang trong tình trạng hỗn loạn, nhà đầu tư có thể tìm kiếm một phương tiện lưu trữ giá trị kỹ thuật số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào. Có thể, khi uy tín của trật tự cũ bị xói mòn bởi chiến tranh thương mại, hạt giống của hệ thống mới đã âm thầm nảy mầm.