Yeni Altyapı Dalgası: DePIN Yarışmasının Fırsatları ve Zorluklarının Analizi

DePIN, merkeziyetsiz fiziksel altyapı ağını temsil eder ve kullanıcıları kişisel kaynaklarını paylaşmaya teşvik etmek için tokenler aracılığıyla altyapı ağı inşa eder. Bu, depolama alanı, iletişim trafiği, bulut bilişim, enerji gibi alanları kapsar. Altyapı, merkezi şirketler tarafından sağlanan hizmetlerin dünya genelindeki kullanıcılara dağıtıldığı bir kitle kaynak kullanımı modeli ile sunulmaktadır.

Verilere göre, şu anda DePIN alanının piyasa değeri 5.2 milyar dolara ulaşmış durumda ve oracle alanını geçmiş durumda, sürekli bir artış trendi gösteriyor. Arweave ve Filecoin'den Helium'a, ardından son zamanlarda dikkat çeken Render Network gibi projeler bu alana dahildir.

DePIN son zamanlarda üç ana nedenden dolayı yeniden ilgi çekti:

1. Altyapı kurulumu birkaç yıl öncesine göre daha gelişmiş, DePIN alanına yol açıyor ve güçlendiriyor;

2. Messari, 2022 yılının sonunda DePIN kavramını ilk kez ortaya koydu ve bunun "önümüzdeki on yılda kripto yatırımlarının en önemli alanlarından biri" olduğunu düşündü, yeni tanım ve beklentiler yarışa heyecan kattı;

3. Web3'ün yeni anlatımı sosyal medya ve oyunlardan diğer yönlere doğru keşif yaparak, Web2 kullanıcılarıyla sıkı bir şekilde bağlantılı olan DePIN pisti Web3 geliştiricileri için önemli bir seçim haline geliyor.

Bu makale DePIN'i beş açıdan derinlemesine inceleyecektir: talep, token ekonomi modeli, sektör durumu, temsilci projeler, avantaj analizi ve sınırlamalar ile zorluklar.

DePIN'e neden ihtiyaç var?

Geleneksel ICT sektörünün durumu

Geleneksel ICT sektörünün altyapısı esas olarak donanım, yazılım, bulut bilişim ve veri depolama, iletişim teknolojilerini kapsamaktadır. Şu anda dünya genelinde piyasa değeri en yüksek on şirketten altısı ICT sektörüne aittir ve bu da sektörde önemli bir yer kapladıklarını göstermektedir.

Verilere göre, 2022 yılında küresel ICT pazarının büyüklüğü 43.900 milyar dolara ulaştı, veri merkezleri ve yazılımlar son iki yılda bir büyüme trendi gösteriyor ve hayatımızın her yönünü etkiliyor.

Geleneksel ICT sektörünün sıkıntıları

Mevcut ICT endüstrisi iki belirgin zorlukla karşı karşıya:

1. Sektöre giriş engelleri yüksektir, tam rekabeti kısıtlar, bu da fiyatlamanın devler tarafından tekelleşmesine yol açar.

Veri depolama ve iletişim hizmetleri gibi alanlarda, işletmeler donanım alımı, arazi kiralama ve bakım personeli istihdamı gibi masraflara büyük miktarda yatırım yapmak zorundadır. Yüksek maliyetler, yalnızca büyük şirketlerin katılabilmesine neden olur. Örneğin, bulut bilişim ve veri depolama alanındaki AWS, Microsoft Azure, Google Cloud ve Alibaba Cloud ortak pazar payı %70'e yakındır. Bu durum, fiyatların büyük şirketler tarafından tekelleşmesine ve yüksek maliyetlerin sonunda tüketicilere yansıtılmasına neden olmaktadır.

Bulut bilişim ve veri depolama fiyatlarını örnek alacak olursak, maliyet oldukça yüksek. 2022 yılında, işletmeler ve bireyler bulut hizmetlerine toplamda 490 milyar dolar harcadı ve 2024 yılında bu rakamın 720 milyar doları aşması bekleniyor. %31 büyük işletme, yıllık bulut hizmetleri için 12 milyon dolardan fazla harcama yapıyor, %54 orta ve küçük ölçekli işletme ise 1,2 milyon dolardan fazla harcama yapıyor. %60 işletme, bulut maliyetlerinin beklenenden yüksek olduğunu belirtiyor.

Sadece bulut bilişim ve veri depolama ile ilgili bulut hizmetleri alanındaki mevcut duruma bakıldığında, fiyatların devler tarafından tekelleştirildiği, kullanıcılar ve işletmeler üzerindeki harcama baskısının giderek arttığı görülmektedir. Sermaye yoğun özelliği de piyasanın tam rekabet etmesini sınırlamakta, alanın yenilik ve gelişimini etkilemektedir.

2. merkezi altyapı kaynaklarının kullanım oranı oldukça düşüktür.

Son raporlara göre, ortalama olarak şirketlerin bulut bütçelerinin %32'si boşa gidiyor, bu da şirketlerin bulut harcamalarının ardından üçte birinin kaynaklarının atıl kaldığı anlamına geliyor ve bu da büyük mali kayıplara yol açıyor.

Bu tür kaynak tahsisi yanlışlıkları çeşitli faktörlere bağlıdır. Örneğin, kaynak tedariki konusunda şirketler genellikle hizmetin sürekli kullanılabilirliğini sağlamak için talebi abartırlar. Ayrıca, bulut maliyetleri hakkında yeterli bilgi eksikliği, karmaşık bulut fiyatlandırması ve çeşitlilik gösteren paketler içinde kaybolmaktan kaynaklanan bulut israfının yarısından fazlasını oluşturur.

Bir yandan devlerin tekelci yapısı fiyatların çok yüksek olmasına neden oluyor, diğer yandan şirketlerin bulut harcamalarının önemli bir kısmı israf ediliyor, bu da işletmelerin BT maliyetlerini ve BT kullanım oranlarını çift yönlü bir çıkmaza sokuyor, ticari ortamın sağlıklı gelişimi için son derece olumsuz. Ancak, bu aynı zamanda DePIN gelişimi için bir zemin sağlıyor.

Yüksek fiyatlar ve bulut israfı sorunlarıyla karşı karşıya kalan bulut bilişim ve depolama alanında, DePIN pazarında bu ihtiyacı iyi bir şekilde çözebilmektedir. Fiyat açısından, merkezi depolamadan çok daha ucuz olan merkeziyetsiz depolama (, Filecoin ve Arweave ) gibi çözümler sunmaktadır; bulut israfı sorunları açısından ise, bazı merkeziyetsiz altyapılar farklı ihtiyaçları ayırt etmek için katmanlı fiyatlandırma yöntemleri kullanmaya başlamıştır. Örneğin, merkeziyetsiz hesaplama alanı Render Network, çok katmanlı fiyatlandırma stratejisiyle GPU arz ve talep dengesini en verimli şekilde eşleştirmektedir. Aşağıda yer alan proje analiz bölümünde, merkeziyetsiz altyapının bu iki sorunu çözmedeki avantajları detaylı olarak ele alınacaktır.

DePIN'in token ekonomi modeli

DePIN'in temel mantığı, kullanıcıların GPU hesaplama gücü, dağıtım noktaları, depolama alanı gibi kaynaklar sağlamalarını teşvik etmek için token teşvikleri kullanmaktır ve bu sayede tüm DePIN ağına katkıda bulunmaktır.

DePIN projelerinin erken dönemlerinde, token genellikle gerçek bir değere sahip değildir. Kullanıcılar, ağa kaynak sağlamada bir dereceye kadar risk sermayedarlarına benzer. Arz tarafı, birçok DePIN projesi arasında umut verici projeleri seçer ve sonra kaynak yatırımı yaparak "risk madencisi" olur. Token sayısını artırarak ve token fiyatındaki değerlenme potansiyelinden yararlanarak kâr elde eder.

Bu sağlayıcılar geleneksel madencilikten farklıdır, sundukları kaynaklar donanım, bant genişliği, hesaplama gücü gibi unsurları içerebilir ve gelir tokenları genellikle ağ kullanımı, piyasa talebi ve diğer faktörlerle ilişkilidir. Örneğin, ağ kullanımı düşük olduğunda ödüllerin azalması veya ağ saldırıya uğradığında veya dengesiz olduğunda kaynak israfı söz konusu olabilir. Bu nedenle, DePIN alanındaki risk madencileri, bu potansiyel riskleri üstlenmeye istekli olmalı ve ağa kaynak sağlamalıdır, böylece ağın istikrarı ve proje gelişimi sürecinin kritik bir parçası olurlar.

Bu teşvik şekli, iyi bir gelişim olduğunda pozitif bir döngü oluşturacak şekilde bir uçuş tekerleği etkisi yaratır; tersine, aşağı yönlü bir gelişim olduğunda da kolayca bir çıkış döngüsü oluşturabilir.

1. Tokenleri kullanarak arz tarafı katılımcılarını çekmek: İyi bir token ekonomisi modeli aracılığıyla, erken katılımcıları ağın inşasına ve kaynak sağlamaya teşvik etmek ve token ödülleri vermek.

2. Yapılandırıcıları ve ağ tüketici kullanıcılarını çekmek: Kaynak sağlayıcılarının artmasıyla birlikte, bazı geliştiriciler ekosistem inşa ürünlerine katılmaya başladı. Aynı zamanda, arz tarafında belirli hizmetler sunulabildiğinde, DePIN'in merkeziyetsiz altyapılara göre daha düşük fiyatlar sunması nedeniyle tüketiciler de katılmaya çekilmeye başladı.

3. Olumlu geri bildirim oluşturma: Tüketici kullanıcıları arttıkça, bu talep teşviki, arz tarafı katılımcılarına daha fazla gelir getirir ve olumlu bir geri bildirim oluşturur; böylece hem talep hem de arz tarafında daha fazla insanın katılımını çeker.

Bu döngüde, arz tarafı daha fazla ve daha değerli token ödülleri alırken, talep tarafı daha ucuz ve daha yüksek maliyet performansına sahip hizmetler elde ediyor. Proje token değeri ile arz ve talep tarafındaki katılımcıların artışı paralel olarak devam ediyor. Token fiyatı yükseldikçe, daha fazla katılımcı ve spekülatör çekerek değer yakalamayı sağlıyor.

Token teşvik mekanizması aracılığıyla, DePIN önce sağlayıcıları çekiyor, ardından kullanıcıların kullanımını sağlıyor, böylece projenin soğuk başlangıcını ve temel işletim mekanizmasını gerçekleştirmiş oluyor, daha da genişleyip gelişiyor.

DePIN sektörünün durumu

İlk kurulan projelerden, merkeziyetsiz ağ Helium(2013 yılı), merkeziyetsiz depolama Storj(2014 yılı), Sia(2015 yılı) gibi, en erken DePIN projelerinin temelde depolama ve iletişim teknolojilerine odaklandığı görülebilir.

Ancak, internetin, nesnelerin internetinin ve yapay zekanın sürekli gelişmesiyle birlikte, altyapı gereksinimleri ve inovasyon talepleri artmaktadır. DePIN'in mevcut gelişimine bakıldığında, şu anda DePIN projeleri esas olarak hesaplama, depolama, iletişim teknolojileri ve veri toplama ile paylaşma alanlarında yoğunlaşmaktadır.

DePIN alanındaki mevcut piyasa değeri sıralamasında ilk 10 projeye bakıldığında, çoğu Storage ve Computing alanına ait, telekomünikasyon alanında da Helium gibi sektör öncüsü ve Theta gibi son dönem başarılı projeler bulunuyor.

DePIN endüstrisi temsilci projeleri

Piyasa değeri sıralamasına göre, bu yazıda ilk beşteki projeler olan: Filecoin, Render, Theta, Helium ve Arweave üzerinde durulmaktadır.

Filecoin & Arweave - Merkeziyetsiz Depolama Yarışı

Geleneksel veri depolama alanında, arz tarafındaki merkezi bulut depolamanın yüksek fiyatlandırması ve talep tarafındaki düşük kaynak kullanım oranı, kullanıcılar ve işletmeler için bir çıkmaz yaratmaktadır; ayrıca veri sızıntısı gibi riskler de bulunmaktadır. Filecoin ve Arweave, merkeziyetsiz depolama yöntemiyle daha düşük fiyatlar sunarak bu durumu çözmekte ve kullanıcılara farklı hizmetler sağlamaktadır.

Filecoin, merkeziyetsiz dağıtık bir depolama ağıdır ve kullanıcıları depolama alanı sağlamaya teşvik etmek için token kullanır. Test ağı, yaklaşık 1 ay önce çevrimiçi oldu ve depolama alanı 4PB'ye ulaştı; Çinli madenciler önemli bir rol oynamaktadır. Şu anda depolama alanı 24EiB'ye ulaşmıştır.

Filecoin, IPFS protokolü üzerinde inşa edilmiştir. IPFS, geniş çapta tanınan dağıtık dosya sistemidir. Filecoin, kullanıcı verilerini ağ düğümlerinde saklayarak veri depolama merkeziyetsizliğini ve güvenliğini sağlar. Filecoin ayrıca akıllı sözleşmeleri destekler, bu da geliştiricilerin depolama tabanlı çeşitli uygulamalar oluşturmalarına olanak tanır.

Konsensüs mekanizması açısından, Filecoin Proof of Storage'ı benimsemektedir. Bu, veri güvenliği ve güvenilirliğini sağlamak için Proof of Replication(PoRep) ve Proof of Spacetime(PoSt) gibi gelişmiş konsensüs algoritmalarını içermektedir.

Filecoin, birçok tanınmış blockchain projesi ve şirketi ile işbirliği kurmuştur, örneğin NFT.Storage, NFT içerikleri ve meta verileri için basit bir merkeziyetsiz depolama çözümü sağlamak üzere Filecoin'i kullanmaktadır, Shoah Vakfı ve İnternet Arşivi Filecoin'i içerik yedekleme amacıyla kullanmaktadır. Dünyanın en büyük NFT pazarı OpenSea de NFT meta veri depolaması için Filecoin'i kullanarak ekosisteminin gelişimini desteklemektedir.

Arweave, teşvik sağlama açısından Filecoin ile bazı benzerlikler taşımaktadır; kullanıcıların depolama alanı sağlaması için tokenlerle teşvik edilir, ödül miktarı depolanan veri miktarına ve veri erişim sıklığına bağlıdır. Farklı olarak, Arweave merkeziyetsiz kalıcı bir depolama ağıdır; veriler Arweave ağına yüklendiğinde, blok zincirinde sonsuza kadar saklanacaktır.

Arweave, "Erişim Kanıtı" çalışma kanıtı mekanizmasını kullanır ve verilerin ağda erişilebilirliğini kanıtlamayı amaçlar. Kolay bir dille ifade etmek gerekirse, madencilerin blok oluşturma sürecinde rastgele seçilen önceki depolanan veri bloklarını sağlaması gerekmektedir, bu da "erişim kanıtı" olarak adlandırılır.

Şu anda resmi olarak kalıcı dosya saklama, kalıcı profiller ve web sayfaları oluşturma gibi çeşitli çözümler sunulmaktadır.

Filecoin ve Arweave'in depolama yöntemleri, ekonomik modelleri ve konsensüs mekanizmaları açısından belirgin farklılıkları vardır, bu da onları farklı uygulama senaryolarında kendi avantajlarına sahip kılar. Ancak, düşük depolama fiyatları nedeniyle, şu anda Filecoin piyasa performansında oldukça öndedir.

Genel olarak, büyük veri ve yapay zeka uygulamalarının yaygınlaşmasıyla birlikte, veri üretim miktarı üssel bir artış göstermekte ve veri depolama talebi de buna paralel olarak artmaktadır. Merkezi depolamanın yüksek fiyatlandırma arka planında, merkeziyetsiz depolama talebi giderek artmaktadır. Merkeziyetsiz depolama, merkezi depolamaya göre fiyat açısından önemli farklılıklar göstermektedir.

Aynı 1TB depolama için bir ay boyunca, merkeziyetsiz depolama fiyatı ortalama olarak Google Drive'ın yarısından, Amazon S3'ün on katından daha az.

![Yeni Altyapı Dalgası: DePIN Yarışmasının Fırsatları ve Zorlukları](