Ticaret savaşı yeniden alevleniyor: Küresel ekonomi ve şifreleme piyasası üzerindeki etkisi

Yaklaşık bir yüzyıl önce, 1930'daki Smoot-Hawley Tarife Yasası, küresel ekonomiye ciddi yaralar açtı. Bu yasayla, kendi sanayilerini koruma adına, küresel ticarette felaket boyutunda bir daralma meydana geldi ve Büyük Buhran'ın şiddetini ve kapsamını artırdı. Günümüzde bile, ticaret korumacılığının gölgesi hâlâ dağılmadı.

Nisan 2025'te Amerika Birleşik Devletleri, Çin mallarına %125 gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı ve küresel piyasa bir kez daha panik içinde kaldı. Çin Ticaret Bakanlığı, ABD'nin "tarife numaraları oyununu" oynamaya devam etmesi halinde Çin'in bunu görmezden geleceğini ve daha fazla önlem alma hakkını saklı tutacağını söyleyerek hızlı bir şekilde yanıt verdi. Aynı zamanda, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük tarife moratoryumu" önerdi ve evrensel vergi oranını yüzde 10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı hariç tuttu. Bu son derece hedefli ticaret stratejisi, yalnızca Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ekonomik ayrışma riskini artırmakla kalmıyor, aynı zamanda küresel sermaye akışları için yeni bir savaş alanı olan kripto piyasası için yeni zorluklar ortaya çıkarıyor.

Tarihin Uyarısı

1930'larda Smoot-Hawley Gümrük Yasası'nın getirdiği dersler üzerine düşünmek önemlidir. O dönemde, ülkeler karşılıklı gümrük tarifeleriyle bir kısır döngüye girmişlerdi ve bu durum nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine yol açtı. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak görülen bu durum, günümüz karar alıcıları için bir uyarı niteliğindedir: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sorunların iyi bir çözümü olmamıştır.

1930'da, ABD Kongresi bu yasayı kabul etti ve ithalat tarifelerini ortalama %59'a yükselterek tarihi bir zirveye ulaştı. Amaç, Büyük Buhran'ın etkilerine maruz kalan yerli sanayileri korumak olsa da, felaket niteliğinde zincirleme bir reaksiyona yol açtı. Küresel ana ticaret ortakları misilleme önlemleri almaya başladı ve 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret hacmi yaklaşık üçte iki oranında küçüldü, ABD ihracatı %70 düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, ABD ekonomisini kurtaramadığı gibi, Büyük Buhran'ın derecesini ve süresini de daha da kötüleştirdi.

Daha da ciddisi, bu yasa tasarısı uluslararası çok taraflı ticaret iş birliğinin temelini zayıflatmakta, ekonomik milliyetçilik duygularını beslemekte ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşüne zemin hazırlamaktadır.

Yeni bir tarife mücadelesi

2025 yılındaki gümrük savaşı, 1930 yılındakiyle kıyaslandığında farklılık göstermektedir. Amerika, küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmek amacıyla "seçici gümrük savaşı" uygulamaya çalışıyor - Çin'e büyük baskı yaparken, çoğu ülkeye daha yumuşak bir tutum sergiliyor. Bu "parçalama ve dağıtma" stratejisi akıllıca görünse de, aslında riskler barındırmaktadır.

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olarak, Çin 1930'ların o pasif tepki veren ticaret zayıf ülkesi olmaktan çıkmıştır. ABD'nin ek gümrük vergileri kararına karşılık, Çin hemen eşit karşılık vermemiş, "önemsememek" tutumuyla soğuk bir yaklaşım sergilemiş ve aynı zamanda "doları azaltma" planını hızlandırmıştır. Bu stratejik kararlılık, piyasanın yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki kapsamlı bir karmaşaya dönüşmeyeceğini, daha ziyade daha uzun süreli bir tüketim savaşına dönüşeceğini anlamasına yol açmıştır.

Kripto piyasasının hassasiyeti

Amerikan hükümetinin yeni gümrük vergisi politikası, küresel finansal piyasalarda şiddetli dalgalanmalara yol açtı, kripto piyasası da bundan muaf kalamadı. Bitcoin fiyatı 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum ise daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, küçük şifreleme para birimlerinin toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla düştü. Piyasa likiditesi belirgin bir şekilde daraldı, Bitcoin'in aylık fon girişi zirve noktasından 100 milyar dolardan 6 milyar dolara ani bir düşüş yaşadı, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkış yaşadı.

Büyük ölçekli "panik satışlarının" ortaya çıkmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte yatırımcıların kayıplarının boyutu kademeli olarak küçülüyor; bu, kısa vadeli satış baskısının zayıflamakta olduğunu gösterebilir. Teknik açıdan, 93,000 dolar Bitcoin'in yeniden yükselmesi için kritik direnç seviyesi haline gelirken, 65,000-71,000 dolar aralığı boğaların koruması gereken temel destek bölgesi. Şu anda piyasa kritik bir aşamaya girdi; eğer destek seviyesinin altına düşerse, çoğu yatırımcının zarar etmesine neden olabilir ve daha şiddetli bir piyasa düzeltmesini tetikleyebilir.

Genel olarak, kripto piyasası küresel likidite değişikliklerine son derece hassastır. Bu vergi politikalarının getirdiği belirsizlik, piyasa üzerinde geniş çaplı bir etki yarattı; piyasanın istikrar kazanıp kazanamayacağı ise sonraki politikaların yönü ve fonların geri akışı durumuna bağlı olacaktır.

Bu uluslararası rekabet ortamında, kripto piyasası hem pasif bir alıcı hem de aktif bir değişken olarak varlık gösteriyor. Uluslararası durum gerginleştiğinde ve küresel para sistemi çalkantılı bir süreçte olduğunda, şifreleme para birimleri yatırımcıların aradığı nadir, küresel ve herhangi bir hükümet veya varlık tarafından kontrol edilmeyen dijital değer saklama aracı haline gelebilir. Belki de eski düzenin güvenilirliği ticaret savaşlarıyla aşındığında, yeni ekonomik sistemin tohumları sessizce filizlenmeye başlamıştır.